Por esos esfoyois

El Aldeano, Tío Pepe

Publicado en: El Aldeano. 30-11-1932; EL TÍO PEPE (2000)

Estiaño veron as cosechas con ben retraso. Todas; e que nun quedou unha: lo mismo el trigo, que a fruta y el meiz. Por eso os esfoyois nun veron dentro del cuadro del tempo d’outros anos. Nun m’atrevo a votarye a culpa a este retraso de que nun fusen hogaño muy boyantes, muito mais sabendo que hay unhos anos que se vai conocendo unha cierta decadencia n’elos. Quizáis esta falta d’entusiasmo seña a misma que se vai vendo n’outras costumbres tradicionales. Nun sei si a xente se da cuenta d’esto; a lo menos nun fai nada pra que a cousa nun siga asi. Tampouco sei de cierto os motivos pricipales de todo esto; algunha culpa tein a baraxa y’a taberna, porque arredran al home, pero nun e einda esu lo que mais contribuye. Algo é ¿Será el tempo que n’os vai enrolando, feindonos perder lo noso, pr’acoyer eso de fora que muda cada bocadia? Todo elo e el nosu arte, pero muito noso, que nun debemos deixar perderse asi como asi; el perdelo e renunciar a toda a nosa ascendencia. Bien venido seña el cine y todas as cousas que n’os enseñen el mundo, pero nun esqueizamos lo noso. Unha cousa nun ten razón pra quitar outra.

Acordarse d’animación que antes se via en todo el personal que esfoyaba, del afán con que se espian as espigas pr’atopar a mazá escandida por el montón abaxo y pra que el gaiteiro botase unha pecia a acabar, son cousas, pr’al que naceu n’estu, que tein que dolerye sin remedio.

Ta muy en uso agora esfoyar cada un el sou, anque se tarde mais, non como antes que ora se esfoyana hoy aqui y mañá n’el outro lado.

A cosecha d’estiaño nun e como as que houbo desde hay unhos anos; e meyor. Hogano naide ten derecho a queixarse, a lo menos con razón. A min paréceme que por decir esto en voz alta no n’os han sibir a contribución. Hay quen lo pensa, por eso.

Sin embargo, hay algunha casa que anque desmereceu el ánimo d’esfoyar, nun lo perdeu todo. Einda atoupamos algo, buscándoo, claro. Condo ibamos denoite por el camin vimos luz nunha casa por a galeira; pareceunos encontrar algo d’el que buscábamos.

– ¿Quén tá? ¡Oi! nun esperábamos xa esta visita. Pase.

– Buenas noites.

– Buenas.

Personal de troya einda habia d’el: rapazas y rapaces. Habia tamen el personal da casa y’unhas cuantas muyeres d’esas que y’es esqueiceu casarse. A xente nova nun s’aperciviu da nosa entrada; taban todos entretenidos falando del baile del Cornayo. Nosoutros quedamos c’os nosos falando del frio, del gado y de que si sigue chovendo así non podemos labrar el trigo hasta pasar a Conceución.

– Y bueno nia. ¿Que tal de cosecha. Rinde?

– Home, mire; nun ye hay queixa; hay un regalin. Tamén e verdá que el tempo presentouse a pedir de hoca; nun ye veu vento nin agua y asi foise logrando muy ben. Na curtia, alo al primero parecia que foyaba muito, pero por fin foi granando, si señor. Condo menos como agora. Y por a sua casa. ¿Que tal?

– Tampouco hay queixa, vaya. Na Senra non foi muito el que se coyeu, pero hay que ter en cuenta que su labrou p’ralcacel, y d’esque vimos que se presentaba el ano bon deixámolo espigar.

– Muy ben.

¡Reinei, reinei!, empezou a berrar unha rapaza que taba  pr’aquela esquina, entre toda a cuadriya.

 Armouse unha juerga y’un barullo c’ol dichoso reinei que tuvemos varios minutos sin saber si aquelo era un esfoyón ou outra cousa sin parecido. Xente nova y leña verde, todo e fume – dice el refrán y ben dito – El Aldeano de Taves que tava al meu lado, d’esque foi calmando aquela algo, dixo con moita serenidad:

– Nin reinei nin reinache; agora hay república hasta n’os esfoyois.

– Nun n’os riamos d’eso – dicen os rapaces – pero, xa que el Aldeano de Taves ye deu ese color, nun hay inconveniente en que haya república hasta n’os carozos. El noso “reinei” nun ten pizca que ver con outros.

– Ay eso bueno – dice el de Taves.

Por motivo d’esto, tuvemos un bon pedazo falando del partido novo y del veyo y d’os cambios de chaquetas que desde hay unhos anos ven os oyos que nun tan cegos. E milagroso. As muyeres, vendo que falábamos de política, poñénse tamen a falar d’as suas cousas. Hasta que chegou a hora d’a maquila. N’estos encomios, el ama topou unha espiga fiyada.

– Hay que poñela na fumieira por si se pon unha vaca mala -dixo.

Y veu a maquila.

– ¿Quer mellor anis ou caña?

– Ay, Dios del alma; eu nun y’e tomo nada. Anque correra.

– Pois unha copia a tomala. Bou y’a botar de caña.

– Bueno lougo, xa que se empeña.

– Faguede el favor de pasar pr’aqui el pan y as noces, si vos servisteis. ¿Unhas nocías?

– Non, mia fiya; as molas non me deixan.

– Y einda tuvemos ali un pedacin mais en cuentos, mentras comian un bocado os que tian voluntá ¡Como as noites dan pra tanto!

El Tio Pepe

Deja una respuesta

Tu dirección de correo electrónico no será publicada. Los campos obligatorios están marcados con *